PHÂN BIỆT “HÀNG GIẢ” VÀ “HÀNG GIẢ MẠO NHÃN HIỆU” TỪ CÁC KHÁI NIỆM NÊU TRONG CÁC VĂN BẢN PHÁP LUẬT Ở VIỆT NAM

Phải đến năm 2000, trong các văn bản pháp luật Việt Nam, định nghĩa thế nào là “hàng giả” mới được ghi nhận. “Hàng giả” bao gồm hàng giả về chất lượng và công dụng; hàng giả về nhãn hiệu hàng hóa, kiểu dáng công nghiệp, nguồn gốc, xuất xứ hàng hóa; và giả về nhãn hàng hóa. Quy định này nằm tại Thông tư liên tịch Số 10/2000/TTLT-BTM-BTC-BCA-BKHCNMT ngày 27/4/2000. Với quan niệm này, “hàng giả mạo nhãn hiệu” nằm trong khái niệm hàng giả. Điều này dẫn đến hậu quả là trong một thời gian dài, các tội danh liên quan đến “hàng giả mạo nhãn hiệu” bị xử lý giống tội danh liên quan “hàng giả”.

Đến năm 2005, Luật Sở hữu trí tuệ lần đầu tiên được ban hành, định nghĩa về “hàng giả mạo nhãn hiệu” mới có khái niệm rõ ràng. Theo đó, Điều 213.2 quy định: “Hàng hóa giả mạo nhãn hiệu là hàng hóa, bao bì của hàng hóa có gắn nhãn hiệu, dấu hiệu trùng hoặc khó phân biệt với nhãn hiệu, chỉ dẫn địa lý đang được bảo hộ dùng cho chính mặt hàng đó mà không được phép của chủ sở hữu nhãn hiệu hoặc của tổ chức quản lý chỉ dẫn địa lý.”

Năm 2013, Nghị định 185/2013/NĐ-CP về quy định xử phạt vi phạm hành chính trong hoạt động thương mại sản xuất buôn bán hàng giả hàng cấm và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng được ban hành, theo đó, Điều 3.8.g) có quy định “Hàng hóa giả mạo về sở hữu trí tuệ quy định tại Điều 213 Luật Sở hữu trí tuệ năm 2005”. Từ đây, pháp luật đã có sự phân biệt, dù rất nhỏ và khó nhận biết, giữa hai loại khái niệm “hàng giả” và “hàng hóa giả mạo nhãn hiệu”.

Cụ thể hơn, “hàng hóa giả mạo nhãn hiệu” tuy được “xếp chung” với các loại hàng giả khác về mặt khái niệm, nhưng nó đã được phân hóa khi xử lý. Cụ thể là hàng hóa giả mạo nhãn hiệu sẽ được xử lý riêng theo Nghị định 99/2013/NĐ-CP về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực sở hữu công nghiệp, không được xử lý chung theo Nghị định 185/2013/NĐ-CP như các loại hàng giả khác (xem: Điều 1.3 của Nghị định 185 quy định: các vi phạm hành chính trong hoạt động thương mại về … sở hữu trí tuệ… thì áp dụng quy định xử phạt vi phạm hành chính trong các lĩnh vực quản lý nhà nước có liên quan).

Tuy nhiên đến thời điểm 2013, “hàng giả mạo nhãn hiệu” vẫn nằm trong phạm vi của khái niệm “hàng giả”. Điều này dẫn đến rất nhiều bất cập trong việc xử lý các vụ việc liên quan “hàng giả” và “hàng giả mạo nhãn hiệu’. Đứng trước thực trạng đó, Bộ Tư pháp đã có văn bản số 3250/BTP-PLHSHC ngày 26/8/2019 gửi Thủ Tướng Chính phủ, đề xuất Chính phủ “sửa đổi, bổ sung các văn bản pháp luật có liên quan để đảm bảo có sự phân định rõ ràng giữa khái niệm hàng giả và hàng hóa giả mạo nhãn hiệu, làm cơ sở cho việc xác định tội danh”. Đề xuất của Bộ Tư pháp đã được Thủ tướng Chính phủ đồng ý tại Văn bản số 8172/VPCP-V.I ngày 11/9/2019.

Ngay sau đó, lần đầu tiên trong lịch sử tư pháp Việt Nam, khái niệm “hàng giả” và “hàng hóa giả mạo nhãn hiệu” đã được phân định một cách rõ ràng bằng việc Nghị định 98/2020/NĐ-CP thay thế cho Nghị định 185/2013/NĐ-CP. Cụ thể, khái niệm “hàng giả” đã không còn chứa đối tượng “Hàng hóa giả mạo về sở hữu trí tuệ” nữa.

Nghị định 98 có hiệu lực từ ngày 15/10/2020, như vậy từ đây, các cơ quan thực thi, các cơ quan xét xử đã có đầy đủ các quy định pháp lý để phân biệt từ khái niệm đến các phương thức để xử lý giữa hai sự việc liên quan đến “hàng giả” và “hàng giả mạo sở hữu trí tuệ”.